uit

uit¹{{/term}}

I 〈bijwoord〉

1 [met betrekking tot een richting naar buiten] out

2 [met betrekking tot een bestemming/beweging] 〈zie voorbeelden 2〉

3 [met betrekking tot het doorlopen van een tijdruimte] out

4 [+ er/daar] 〈zie voorbeelden 4〉

♦voorbeelden:

1   hij liep de kamer uit • he walked out of the room

     uit eten gaan • go out for dinner

     Ajax speelt volgende week uit • Ajax are playing away next week

     uit werken gaan • go (out) to work

2   moet je ook die kant uit? • are you going that way, too?

     voor zich uit zitten kijken • sit staring into space

3   dag in, dag uit • day in, day out

4   ik ben er uit • 〈ik heb het opgelost〉 I've solved that problem; 〈ik begrijp het helemaal〉 I'm in the picture now

     ik zou er graag eens uit willen • I would like to get away for a while

     de aankoop heb je er na een jaar uit • the purchase will save its cost in a year

¶   ik kan er niet over uit • I can't believe it/get over it

II 〈bijvoeglijk naamwoord; niet attributief〉

1 [elders, niet thuis] out ⇒ away

2 [afgelopen] over

3 [niet brandend] (gone) out

4 [bedacht op, zoekend naar] out ⇒ after

5 [ouderwets] out

6 [verschenen, gepubliceerd] out

7 [in bloei] out

♦voorbeelden:

1   zij had haar schoenen uit • she had her shoes off

     de bal is uit • the ball is out

     die vlek gaat er niet uit • that stain won't come out

     uit, goed voor u! • get away from it all!

2   de school gaat uit • school is over; school is out 〈einde van het schooljaar〉

     het is uit tussen hen • it is finished between them

     en nou is 't uit! • this has got to stop!

     het is uit met de pret • the game is over now

     ik doe het niet, punt uit! • I won't do it, and that's final!

3   de kachel is uit • the stove is out

     de lamp is uit • the light is out/off

4   op iets uit zijn • be out for/after something

     hij is er alleen maar op uit om te winnen • his sole aim is to win

5   een vetkuif is uit • greasy forelocks are out

¶   het boek is uit • the book is out 〈uitgeleend, verschenen〉; the book is finished 〈uitgelezen〉

————————

uit²{{/term}}

〈voorzetsel〉

1 [niet in] out (of) ⇒ from

2 [verwijderd van] off

3 [te buiten, te boven gaand] out of

4 [afkomstig van, door middel van] (out) of

5 [vanwege] out of ⇒ from

♦voorbeelden:

1   uit een fles schenken • pour from a bottle

     uit het raam kijken • look out of the window

     een speler uit het veld sturen • order a player off (the field)

     ik kan de tweeling niet uit elkaar houden • I can't tell which of the twins is which/the twins apart

     uit elkaar vallen • break to pieces

2   2 km uit de kust • 2 kilometres off the coast

     uit elkaar gaan • separate 〈ook met betrekking tot relatie〉; 〈relatie ook〉 split up

3   uit de mode • out of fashion

4   iets uit ervaring kennen • know something from experience

     uit één stuk • (all) of a piece

     kiezen uit drie mogelijkheden • choose from three possibilities

     uit zichzelf • of itself 〈ding〉; of one's own accord 〈persoon〉

     één uit de twintig/duizend • one in twenty/a thousand

5   uit bewondering • out of/in admiration

     uit betrouwbare bron is vernomen • we have it on good authority

     zij trouwden uit liefde • they married for love

     uit veiligheidsoverwegingen • for safety('s sake)

     uit voorzorg • by way of precaution